Samen aan de slag gaan met het ontwikkelen van een curriculum vereist een visie op leren en ontwikkelen, kennis van curriculumtheorie, creativiteit en vooral ook veel geduld. Op 9 november organiseert Toetsrevolutie in Amsterdam een conferentie rondom dit fascinerende en belangrijke proces.
Iedere school heeft een visie op onderwijs en ideeën over curriculum, maar hoe maak je hier concreet onderwijs van? Hoe maak je de moeilijke stap van tekentafel naar praktijk.
Gedurende de conferentie presenteren we een brede waaier aan sprekers die aan de slag gaan met thema’s vanuit zowel een theoretische basis achter het ontwerp als de vertaling daarvan naar de praktijk. En naast luisteren naar inspirerende sprekers gaan we vooral ook veel doen!
Heb je lef en wil je weten hoe je een goed curriculum opbouwt? Hoe je dat in teamverband doet? Durf je het heft in eigen handen te nemen en wil je een curriculum ontwerpen dat past bij de visie van je school, bij je eigen visie én dat aansluit bij de belevingswereld van leerlingen? Kom dan op 9 november naar de conferentie over curriculumontwerp ‘Aan de slag met je eigen onderwijsprogramma’.
Voor alle aanwezigen vinden er twee keynotes plaats over het onderwerp curriculumontwikkeling.
Na iedere keynote zijn er workshops waarbij je je op een specifiek aspect van curriculumontwikkeling kunt inschrijven.
Luc Sluijsmans is rector van De Nieuwe School Esprit (DENISE) in Amsterdam. Luc is wat ons betreft een voorbeeld van dé moderne schoolleider. Hij weet leiderschapskwaliteiten te combineren met diepgravende kennis rondom curriculum. Hij zal vertellen hoe hij dat doet op zijn unieke school met 80 verschillende nationaliteiten, waarvan 70% nieuwkomers. Benieuwd naar zijn verhaal? Hier vind je alvast een selectie van tien van zijn blogs over onderwijsontwikkeling!
Jan van den Akker is emeritus-hoogleraar curriculumontwerp en -implementatie aan de Universiteit Twente en tevens voormalig directeur van SLO (stichting Leerplan Ontwikkeling). De centrale vraag die Jan in zijn keynote zal behandelen is: hoe ontwikkel je nu een curriculum? Daarbij komt ook de relatie met implementatie en borging aan de orde. Natuurlijk zal hij ons ook meenemen in het onderwijsmodel dat hij heeft ontwikkeld: het curriculaire spinnenweb.
Hanneke Tuithof is vakdidacticus geschiedenis bij de Universiteit Utrecht en hoofddocent curriculumvraagstukken funderend onderwijs bij de Hogeschool Utrecht. Zij leidt docenten op, geeft nascholing en begeleidt onderzoek van docentenopleiders, promovendi en docenten in opleiding. Ze leidt een groep met docentonderzoekers die onderzoek doen naar het curriculum van de Mens en Maatschappijvakken. Ze was lid van de commissie Herijking Canon van Nederland en de Rijksadviescommissie versterking kennis koloniaal verleden.
Vanuit haar onderzoek en eigen ervaringen als curriculumontwikkelaar weet Hanneke als geen ander welke factoren belangrijk zijn bij het ontwerpen van een(vakoverstijgend) curriculum. In haar workshop bespreekt zij mogelijke succesfactoren en maak je een vergelijking met de situatie op jouw eigen school. Het doel van de workshop is dat je inzicht krijgt in het proces van curriculumontwikkeling en conclusies kunt trekken over het curriculum op jouw school of jouw eigen mogelijkheden als curriculumontwikkelaar.
Als gepromoveerd onderwijskundige is Dominique Sluijsmans sinds 1997 actief op het terrein van onderwijsontwerp, met bijzondere aandacht voor toetsen en beoordelen. Momenteel werkt ze als Lector Integrale Curriculumontwikkeling bij de Hogeschool Rotterdam én is ze natuurlijk onze collega bij Toetsrevolutie.
Dominique neemt je tijdens haar lezing mee in het principe van Constructieve Afstemming, oftewel het in lijn brengen van leerdoelen (wat moeten leerlingen kennen en kunnen?), toets- en beoordelingsactiviteiten (hoe weet je dat de leerling de leerdoelen heeft behaald?) en de leer- en onderwijsactiviteiten (welke activiteiten helpen de leerlingen het doel te behalen?). Hoe kom je tot een goede afstemming in jouw eigen onderwijs? Hoe pak je het aan en hoe helpt het bij het behouden van focus en het regelmatig opschonen van je curriculum?
Jimmy Frerejean werkt aan de Maastricht University als assistent professor bij de afdeling Educational Development and Research en is gespecialiseerd in het werken met het 4CID model.
Praktijkgericht leren staat steeds meer in de aandacht. Scholen willen onderwijs waarbij leerlingen levensecht leren. Werken met externe opdrachtgevers die leerlingen uitdagen met authentieke taken. Met veel aandacht voor praktijkvaardigheden, samenwerken en keuzevrijheid voor leerlingen. We zien het in de ontwikkelingen rondom de Nieuwe Leerweg in het VMBO en aandacht voor technasia in Havo en VWO scholen.
Maar hoe zorg je ervoor dat je verder gaat dan een serie ‘leuke opdrachten’. Aan welke doelen wil je de leerlingen laten werken en wat voor soort producten horen daar bij? Hoe begeleid je ze in het aanleren van soms best complexe vaardigheden? Jimmy Frerejean neemt je op een actieve wijze mee in de principes van het 4C/ID model, een nuttig hulpmiddel bij het ontwikkelen van praktijkgericht onderwijs.
Valentina Devid is van oorsprong docent geschiedenis en levensbeschouwing. Daarnaast heeft Valentina in het HBO als toetsdeskundige gewerkt bij de lerarenopleidingen van de HU. Samen met René Kneyber en Dominique Sluijsmans heeft zij Toetsrevolutie opgericht om organisaties systematisch en onderbouwd te kunnen assisteren met het professionaliseren rondom formatief handelen.
Het bouwen van een goed onderwijsontwerp is geen makkelijke klus. Gelukkig zijn er verschillende aanpakken in omloop die ons hierbij handvatten kunnen bieden. Een veel gebruikte en geliefde aanpak is die van ‘backwards design’ of in het Nederlands achterwaarts ontwerp. Achterwaarts ontwerp is een prettige aanpak om een congruent ontwerp te maken wat ook in lijn is met constructieve afstemming. Het zorgt ervoor dat je scherp zicht krijgt op de (hoofd)doelen en hoe die zijn opgebouwd, maar ook daagt het je uit kritisch te kijken naar de bijbehorende summatieve beoordelingsproducten. Deze workshop is geschikt voor docenten uit alle soorten organisaties die actief met hun onderwijsontwerp aan de slag willen.
Hanneke de Graaff heeft als docent aardrijkskunde 20 jaar geëxperimenteerd met het ontwikkelen van vakoverstijgend onderwijs. Met haar team op UniC ontdekte ze een jaar of 8 geleden Design Thinking: een werkwijze om samen creatief uitdagingen op te lossen. Het betekende een omslag in ons denken en onderwijs: we gingen steeds meer uit van van mensen en wensen en waren trots op tastbare vernieuwingen. Samen met collega’s heeft ze de Challenge Game ontwikkeld, een uitgebreide set van tools om het Design Thinking proces te doorlopen. Rianne geeft Design trainingen aan teams om creatief samen te werken. Sinds kort werkt Rianne bij Nivoz aan het versterken van de pedagogische opdracht van scholen.
In deze wervelende workshop doorloop je een design cyclus van Design Thinking (DT). DT is een teamgerichte methodiek, die helpt om buiten gebaande paden te treden bij de wens om een stukje van de wereld beter te maken. De ervaring van de gebruiker – voor wie de verbetering bedoeld is – staat centraal. In het onderwijs kan de gebruiker bijvoorbeeld een collega, een leerling of een klas zijn. Door DT te gebruiken worden ideeën of oplossingen creatiever. Daarmee hebben ze vaak meer effect. Bij curriculumontwerp is Design Thinking een logische eerste stap om een ideaal en paden daar naartoe te verkennen.
De workshop start met het vormen van een team en wat oefeningen om de ‘creatieve spieren’ los te maken. Vervolgens pakken we aan de hand van een aantal rappe stappen een klein ‘hairy problem’ van anderen aan. Zo worden teams niet gehinderd door eigen beren op de weg. We gebruiken diverse werkvormen om de beste ideeën te genereren en selecteren. Het gaat snel, je opereert op de top van je kunnen en tegelijkertijd is er veel lol. Lukt het even niet, dan ontspan je even, haak je gewoon weer aan en bouw je voort op wat je team bedenkt. We sluiten af met pitches en feedback van de gebruikers.
Je zou zomaar versteld kunnen staan van wat je kan creëren met een team dat je tot voor kort niet kende.
Mireille is opgeleid als communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam en werkte 21 jaar als strategisch communicatieadviseur, woordvoerder en leiderschapstrainer bij de gemeente. Ze is uitgeroepen tot trainer van het jaar 2021-2022. In 2019 was ze rolmodel van de gemeente Amsterdam. Ze is keynotespreker, leiderschapstrainer en coach.
Het grootste deel van het werken in organisaties bestaat uit het nemen van beslissingen. En het zorgen dat mensen daar ook naar gaan handelen. De manier waarop een besluit tot stand komt, is niet altijd even effectief. Waardoor we gaan vertragen, zuchten en saboteren. Deep Democracy is een zienswijze en een methode die de onderstroom in groepen zichtbaar en hanteerbaar maakt. Tegenstellingen en botsende meningen worden op respectvolle wijze met elkaar onderzocht. In dialoog en in discussie. Besluitvorming met aandacht en waardering voor andere opvattingen. Mireille neemt je mee in de basisprincipes van Deep Democracy.
Elvira is als senior-onderzoeker verbonden aan het onderzoeksteam Kwaliteiten van Leraren van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Haar focus ligt voornamelijk bij de programmalijn De leraar als ontwerper, de leraar als onderzoeker en de leraar met stuurkracht.
Talita Groenendijk werkt bij de afdeling Advies & Onderzoek van SLO. Zij werkt aan diverse projecten rondom het thema ‘leraren en curriculumontwikkeling op school’. Tevens houdt zij zich bezig met interne kwaliteitstaken. Haar achtergrond is onderzoeker en docent in kunsteducatie. Ze werkte mee aan verschillende onderzoeken naar leraren en curriculumontwikkeling op school.
Curriculumbewust handelen, waar hebben we het dan precies over? En waarom zou je dat willen? We geven een korte inleiding waarin we toelichten wat we hieronder verstaan en waarom het nuttig is. Daarna gaan we aan de slag. In korte praktische oefeningen laten we je curriculumbewust handelen ervaren.
Samen verkennen we hoe curriculumbewust handelen er uit kan zien in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en afhankelijk van je activiteiten. Vaak kun je niet alles alleen overzien, dus vereist curriculumbewust handelen een samenspel tussen meerdere personen in de school.
Tenslotte bieden we je handvatten en tools om op school in je team aan de slag te gaan. Dit is niet zozeer een extra activiteit die er bovenop komt voor jouw team, maar ingebed is in waar je toch al mee bezig bent. Kortom, curriculumbewust handelen pas je toe binnen lopende ontwikkelingen en draagt bij aan het vergroten van de kwaliteit.
Binnen Academie Tien, een vmbo-tl, havo, vwo in Leidsche Rijn, Utrecht, is Anne Marijn vanuit de schoolleiding verantwoordelijk voor curriculumontwikkeling en geeft zij les als docent geschiedenis. Daarnaast is zij verbonden als docentonderzoeker in het leergebied Mens & Maatschappij aan het lectoraat curriculumvraagstukken funderend onderwijs van de Hogeschool Utrecht.
In deze workshop gaan we kijken naar de vraag hoe je curriculumontwikkeling verankerd binnen een schoolorganisatie en hoe je de procesbegeleiding hiervan vormgeeft. We nemen jullie mee in onze schoolorganisatie, visie op curriculumontwerp, professionalisering en hoe we dit organiseren en faciliteren binnen school door bijvoorbeeld onderwijsmaakweken.
Vervolgens gaan we aan de slag met het maken van een organisatieanalyse. Hierbij kijken we naar vragen zoals: wat is de schoolvisie op curriculumontwerp? Wat zijn de organisatiestructuren rondom curriculumontwerp? Hoe faciliteert jouw schoolorganisatie curriculumontwikkeling? Waar liggen kansen? Waar liggen uitdagingen?. Vervolgens maken we de vertaling naar de praktijk: gegeven de context van jouw schoolorganisatie, hoe ziet de procesbegeleiding er dan uit op bijvoorbeeld sectie- of schoolniveau? Aan het einde van de workshop ga je weg met een antwoord op de volgende vragen: wat is de eerste stap en wie (of wat) heb je daarvoor nodig?
